حق نشر عکس
AFP/Getty
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا دوشنبه در توییتی گفته است که تصمیم خود درباره توافق اتمی ایران، برجام، را روز سه‌شنبه اعلام خواهد کرد.
آقای ترامپ قبلا تهدید کرده اگر “نقص های” برجام برطرف نشود از آن خارج خواهد شد.
روز گذشته او نوشت: “تصمیمم درباره توافق ایران را فردا ساعت ۲:۰۰ بعد از ظهر (٢٢:٣٠ به وقت ایران) از کاخ سفید اعلام می‌کنم.”
توافق اتمی قدرت‌های جهانی با ایران برای مهار بخش‌های حساس برنامه اتمی این کشور در قبال تعلیق تحریم‌های مربوط به برنامه اتمی در سال ۲۰۱۵ به دست آمد.
دونالد ترامپ که همواره با تحقیر درباره این توافق حرف زده براساس یک مصوبه کنگره باید هر ٩٠ روز یک بار پایبندی ایران به برجام را تایید و در مورد تمدید تعلیق تحریم‌ها تصمیم بگیرد. نوبت بعدی برای اعلام نظر رئیس جمهوری روز ۱۲ مه – ٢٢ اردیبهشت – است.
او سه ماه پیش هنگام تایید برجام گفته بود احتمالا آخرین بار است که چنین می‌کند.
خبرگزاری رویترز هفته پیش به نقل از دو مقام کاخ سفید و “یک منبع آشنا با مباحثات داخلی دولت” گزارش داد که آقای ترامپ عملا تصمیم به خروج از برجام گرفته اما دولت او هنوز در مورد چگونگی اجرای این تصمیم به نتیجه روشنی نرسیده است. متحدان آمریکا نیز که برای حفظ برجام تلاش کرده‌اند می گویند از تصمیم آقای ترامپ‌بی خبرند.
یک مقام آمریکایی به این خبرگزاری گفت امکان دارد که آقای ترامپ به تصمیمی برسد که “خروج کامل نخواهد بود” اما نتوانست جزییات آن را توصیف کند. برخی ناظران معتقدند که ممکن است او به جای بازگرداندن تمامی تحریم‌های هسته‌ای بازگشت تدریجی تحریم‌ها را دربرابر برآورده شدن خواست‌های خود اعلام کند.
حق نشر عکس
AFP
بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مرکز غنی‌سازی نطنز – ترامپ امکانات نظارتی بر فعالیت هسته‌ای ایران را کافی ندانسته است
رئیس جمهوری آمریکا خواستار نظارت گسترده‌تر بر فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی، محدود کردن برنامه موشکی، تغییر سیاست “تهاجمی” حکومت ایران در منطقه و بهبود وضعیت حقوق بشر در داخل ایران است. وی همچنین با متهم کردن مقامات جمهوری اسلامی به دروغگویی در مورد اهداف برنامه‌های اتمی آنان، خواستار تدابیری برای جلوگیری از آغاز دوباره فعالیت آنان در راستای دستیابی به تسلیحات اتمی است.
مقامات جمهوری اسلامی همواره تلاش برای ساخت اسلحه اتمی را تکذیب کرده و آن را با رویکرد دفاعی و عقاید دینی خود مغایر دانسته و گفته‌اند که رهبر جمهوری اسلامی نیز علیه دستئیابی به اسلحه اتمی فتوا داده است.
اخیرا نخست وزیر اسرائیل در یک سخنرانی تلویزیونی، با نشان دادن اسنادی که به گفته او تشکیلات اطلاعاتی اسرائیل از بایگانی اتمی مخفی جمهوری اسلامی به دست آورده‌اند، گفت که این مدارک نشان می‌دهد که مقامات ارشد ایران بر خلاف اظهارات خود در مورد غیرشرعی بودن اسلحه اتمی، دست کم در گذشته در صدد تولید بمب اتمی بوده‌اند. برخی مقامات آمریکایی این اسناد را شاهدی بر آنچه که به گفته آنان، قبلا نیز دانسته شده بود،توصیف کردند.
حق نشر عکس
Getty Images
رئیس جمهوری فرانسه نیز در سفر به آمریکا بر لزوم حفظ برجام تاکید نهدد
در واکنش به انتشار این اسناد، مقامات فرانسوی گفتند که برجام براساس “راستی‌آزمایی” و نظارت بر فعالیت‌های ایران استوار است و ارتباطی به اعتماد یا عدم اعتماد به مقامات جمهوری اسلامی ندارد.
در مورد تصمیم رئیس جمهوری آمریکا هفته پیش امانول مکرون رئیس جمهور فرانسه گفت “نمی‌داند” این تصمیم چه خواهد بود. یک مقام ارشد اسرائیلی هم یکشنبه به خبرگزاری فرانسه گفت که آقای ترامپ دولت اسرائیل را از تصمیمش درباره سرنوشت برجام مطلع نکرده است.
ایران براساس این توافق که با گروه پنج به علاوه یک شامل آمریکا، فرانسه، آلمان، بریتانیا، روسیه و چین امضا کرده پذیرفته که ظرفیت غنی سازی اورانیوم را محدود کند. در مقابل ایران از لغو تحریم‌های هسته‌ای بین‌المللی (مصوب شورای امنیت) و معافیت‌از تحریم‌های هسته‌ای آمریکا و کشورهای غربی بهره مند شده است.
در صورت خروج آمریکا واکنش ایران هنوز روشن نیست.
حق نشر عکس
Getty Images
روحانی احتمال حفظ برجام پس از خروج آمریکا را نامحتمل ندانسته است
حسن روحانی رئیس جمهور ایران دوشنبه گفت امکان دارد کشورش در صورت خروج آمریکا از برجام در این توافق باقی بماند.
او گفت: “یا آنچه در برجام می‌خواهیم، توسط غیر آمریکا تأمین می‌شود یا اگر ببینیم آنچه مورد نظر ما در برجام است، تأمین نشده راه و برنامه خود را خواهیم داشت”. آقای روحانی افزود که هدف دولت از برجام رفع ظلم‌هایی چون تحریم است؛ هدف اصلی دولت آمریکا محدود کردن استقلال، قدرت و نفوذ منطقه‌ای ایران بوده٬ اگر اهداف ما از برجام بدون آمریکا محقق شود، چه بهتر، در غیر این صورت تصمیم خود را خواهیم گرفت.
به نظر می‌رسد اشاره آقای روحانی به تامین منافع ایران در برجام “توسط غیرآمریکا” متوجه اتحادیه اروپا و بخصوص سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان باشد.
بسیاری از متحدان آمریکا از جمله این سه کشور اروپایی از دولت ترامپ خواسته‌اند این توافق را بر هم نزند. حتی بسیاری از هم‌حزبی های آقای ترامپ که زمانی مخالف برجام بودند اکنون خواستار حفظ آن هستند.
ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه، دوشنبه گفت که کشورش همراه بریتانیا و آلمان منافع ایران را در برجام بدون توجه به تصمیم دونالد ترامپ حفظ خواهند کرد.
این سه کشور در ماه‌های اخیر به شدت برای حفظ برجام در واشنگتن لابی کرده‌اند.
در تازه‌ترین مورد از این تلاش‌ها بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا، که به واشنگتن سفر کرده گفته است که این توافق ضعف‌هایی دارد که می‌شود آنها را برطرف کرد. او روز دوشنبه با مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا و مایک پنس معاون رئیس جمهور این کشور دیدار کرد.
آقای جانسون پیشتر در مقاله‌ای که در ستون نظریات آزاد نیویورک تایمز نوشت: “از میان همه گزینه‌هایی که برای اطمینان از عدم دسترسی ایران به سلاح اتمی داریم، این توافق کمترین نقص‌ها را دارد.”
او استدلال کرد که برجام به جلوگیری از یک “فاجعه احتمالی” کمک کرده است، چون برنامه اتمی ایران در حدی پیشرفت کرده بود که رهبران ایران فقط چند ماه با تولید اورانیوم کافی با خلوص تسلیحاتی برای ساخت اولین بمب فاصله داشتند.
در مقابل اسرائیل و عربستان سعودی به شدت از برجام انتقاد داشته‌اند.
انتقاد از جان کری
آقای ترامپ پیشتر از جان کری وزیر خارجه آمریکا در دولت باراک اوباما که هدایت مذاکرات هسته‌ای با ایران را به عهده داشت انتقاد کرد. گفته شده است که آقای کری در ملاقات‌های با جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در مورد حفظ برجام گفتگو کرده است.
رئیس جمهوری آمریکا در توییتی نوشت: “آمریکا به دیپلماسی سایه و شاید غیرقانونی جان کری در مورد توافق بد ایران نیازی ندارد. اصلا این (توافق) افتضاح اوست!”.
آقای کری از زمان پایان کارش برای حفظ برجام کمپین کرده است.
روزنامه بستون گلوب روز جمعه گزارش داد که آقای کری مشغول دیدارهای خصوصی با مقام های خارجی بوده تا در مورد استراتژی پایبندی دولت آمریکا به برجام با آنها رایزنی کند.
‘تصمیمی غیرعاقلانه‘
برخی ناظران و مقامات حامی برجام گفته‌اند که در آستانه ملاقات دونالد ترامپ با رهبر کره شخالی، خروج آمریکای از این توافق ممکن است باعث نگرانی کره شمالی در مورد پایبندی آمریکا به هر نوع توافقی شود که با آن کشور به دست خواهد آمد.
آدام شیف عضو ارشد حزب دمکرات در کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان کنگره خواستار آن شده که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا ارزیابی خود از تاثیر خروج آمریکا از برجام بر رفتار کره شمالی را ارائه کنند.
او در نامه‌ای خطاب به دن کوتز مدیر اطلاعات ملی نوشت: “ایران به مفاد برجام پایبندی نشان داده، همانطور که مایک پومپئو رئیس سیا اخیرا در برابر کمیته روابط خارجی سنا تایید کرد و گفت ‘هیچ شواهدی ندیده که ایران به شرایط برجام عمل نکرده باشد’.”
او در این نامه خروج از برجام را “تصمیمی بسیار غیرعاقلانه” توصیف کرد که باعث انزوای آمریکا خواهد شد.
طرفداران دونالد ترامپ معتقدند که فشار ناشی از تشدید تحریم‌ها علیه کره شمالی سرانجام آن کشور را به سر میز مذاکره کشانده و همین روش می‌تواند جمهوری اسلامی را به تغییر سیاست خود وادار کند.
خبرهای مرتبط: