هواپیماهای افغان و آمریکایی نخستین‌بار به چندین مرکز تولید مواد مخدر در ولایات نیمروز و فراه در غرب افغانستان حمله کردند.

مقام‌های دولتی می‌گویند مواد مخدر منبع اصلی درآمد طالبان است. طالبان پس از خروج نیروهای رزمی آمریکایی در پایان سال ۲۰۱۴، با گسترش مناطق تحت کنترل خود، مراکز اصلی کشت و تولید مواد مخدر افغانستان را از ولایت ارزگان و هلمند در جنوب گرفته تا فراه و نیمروز در بدخشان در شمال‌شرق این کشور گسترش داده است.

آنها مدعی‌اند که در مناطق تحت کنترل طالبان کشت خشخاش اجباری است. ۲۰۱۷ سال اوج تولید تریاک در افغانستان بود. با رشد ۸۷ درصدی، تولید تریاک رکورد بی‌سابقه‌ای گذاشت. بخش اصلی درآمد تجارت و قاچاق مواد مخدر به خزانه طالبان واریز می‌شود. طالبان از تولید و مالیات مواد مخدر هر سال حدود ۲۰۰ میلیون دلار بدست می‌آورند.

طالبان اما می‌گویند آنها هیچ مرکز تولیدی مواد مخدر ندارند و ادعاهای حکومت و ناتو را “جنگ تبلیغاتی” علیه خود می‌دانند. آنها استدلال می‌کنند از زمان سقوط حاکمیت طالبان در سال ۲۰۰۱ تا حالا، کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان افزایش یافته است.

میلیون‌ها دلار پولی که جامعه جهانی و دولت افغانستان برای محو یا کاهش تریاک در این کشور هزینه کردند، راه به جایی نبرده است.

حالا نیروهای بین‌المللی و افغان به راهکار جدیدی متوسل شده‌اند. حملات هوایی بر مراکز تولید مواد مخدر تحت کنترل طالبان.

این حملات از اوایل سال ۲۰۱۷ شدت گرفت و از نوامبر همان سال ۷۵ بار مراکز تولید مواد مخدر به خصوص در هلمند، توسط هواپیماهای ارتش افغانستان و آمریکایی کوبیده شد. شمار گلوله‌های شلیک شده در دو ماه نخست ۲۰۱۸ سه برابر دوره مشابه سال گذشته بوده است.

دو ماه پیش نیروهای آمریکایی با استفاده از هواپیمای غول‌پیکر بی ۵۲ بیش از بیست مرکز تولید مواد مخدر را در ولایت هلمند مورد حمله قرار داد. ناتو اعلام کرد این حملات میلیون‌ها دلار به طالبان صدمه زده است.

فراه، محل ترانزیت مواد مخدر افغانستان به ایران

ولایت فراه در غرب افغانستان از مسیرهای مهم قاچاق و ترانزیت مواد مخدر از ولایات شمالی و جنوبی افغانستان به ایران است. این ولایت مدتی است که به جولانگاه طالبان تبدیل شده است.

عارف شاه جهان، والی پیشین فراه در گفت‌وگویی اختصاصی به بی‌بی‌سی گفته بود که “کشت و قاچاق مواد مخدر یکی از زمینه‌های اصلی علاقه‌مندی طالبان به فراه است.”

به گفته آقای شاه جهان حدود ۴ هزار جنگجوی طالب در ولایت فراه حضور دارند. او گفته است که طالبان با حمایت برخی کشورهای منطقه می‌خواهند از فراه به حیث دهلیز لوژستیکی استفاده شود.

او گفت: “این اتحاد نظر منطقه‌ای بوجود آمده است و نگرانی ما این است که از فراه به عنوان دهلیز لوژستیکی برای تمام حوزه جنوب غرب و تمام افغانستان دردسر درست کنند.”

طالبان در هفته‌های گذشته دست به مانورهای بزرگ در این ولایت زدند و در چندین حمله شماری از نیروهای امنیتی افغانستان کشته شدند و برای ساعاتی کنترل ولسوالی اناردره را بدست گرفتند.

حق نشر عکس
faRAH GOV

دادالله قانع، عضو شورای ولایتی فراه مدعی است که طالبان با صدور مواد مخدر، از ایران سلاح‌های مجهز به دوربین شب‌بین وارد می‌کنند.

“قاچاقبران بزرگ مواد مخدر منطقه با مخالفین هم‌دست هستند و این‌ها مخالفین را اکمال و تجهیز می‌کنند. قاچاقبران سلاح‌های شب‌بین از ایران می‌آورند و این‌ها به آنطرف مرز مواد مخدر می‌برند.”

نیروهای آمریکایی و افغان آگاه از اهمیت استراتژیک ولایت فراه، به مراکز تولید مواد مخدر در مناطق غربی افغانستان در مرز با ایران حمله کرده‌اند. ۱۱ مرکز پروسس و تولید مواد مخدر در فراه و نیمروز هدف قرار گرفتند. این نخستین حملات هوایی نیروهای افغان و آمریکایی در غرب افغانستان است که با هدف مختل‌سازی جریان مالی طالبان صورت می‌گیرد.

محمد رادمنش، سخنگوی وزارت دفاع افغانستان به بی‌بی‌سی گفت: “منابع مالی گروه‌های دهشت‌افگن در افغانستان و در دست داشتن محلات ترانزیتی این مواد برای این گروه‌ها طبق پلان استخبارات منطقه از اهمیت برخوردار است. ما اهمیت این مساله را درک کرده‌ایم.”

ژنرال جیمز هکر فرمانده نیروی هوایی آمریکا در افغانستان گفته است: “با قطع منابع مالی طالبان توانایی این گروه را در انجام فعالیت‌های تروریستی کاهش می‌دهیم.”

از دید فرماندهان افغان و آمریکایی، مواد مخدر سوخت اصلی ماشین جنگی طالبان است و کوتاه کردن دست طالبان به این ماده درآمدزا، از سرعت حرکت این گروه خواهد کاست.

حق نشر عکس
Getty Images

تردید درباره نتایج حملات هوایی

حملات هوایی از خبرسازترین بخش جنگ افغانستان در ۱۷ سال گذشته بوده است. تلفات غیرنظامیان در مواردی کابل و واشنگتن را رو در رو قرار داده است.

شماری به این باورند که نابودسازی مراکز تولید مواد مخدر، ضربه موثری بر توان جنگی طالبان وارد نمی‌کند.

دیوید منسفیلد، تحلیل‌گر مسایل مواد مخدر افغانستان به رویترز گفته است که بمباران مراکز تولید مواد مخدر تاثیر ناچیزی بر منابع عایداتی طالبان دارد. به باور او سود حاصل از هیرویین و مالیاتی که طالبان از این طریق بدست می‌آورند به آن میزانی نیست که نیروهای آمریکایی ارزیابی می‌کنند و یک کارخانه کوچک به سادگی و به سرعت بازسازی می‌شود.

او گفته که در فراخوان حمله به مراکز تولید مواد مخدر خطر تلفات غیرنظامیان می‌تواند بزرگتر از مزایای کاهش درآمد طالبان باشد.

مبارز راشدی، وزیر پیشین مبارزه با مواد مخدر افغانستان تمرکز تازه دولت و ناتو را در از بین بردن مراکز تولید مواد مخدر، بیانگر تغییر در رویکرد کابل و متحدین‌اش در برخورد با معضل مواد مخدر می‌داند. آقای راشدی معتقد است که باید از همان اول مواد مخدر هم‌طراز تهدید تروریسم نگریسته می‌شد و با آن برخورد می‌شد.

حق نشر عکس
AFP

آقای راشدی می‌گوید تروریسم و مواد مخدر مکمل هم هستند و پول تریاک است که توانسته است در کنار سایر عوامل تنور جنگ افغانستان را گرم نگهدارد.

این مقام‌ پیشین افغان می‌گوید: “تامین کننده طالبان تریاکی است که در افغانستان کشت می‌شود. باید مبارزه جدی و عملی با تریاک صورت بگیرد. متاسفانه در ۱۷ سال گذشته جامعه جهانی، ناتو و دولت افغانستان با تریاک به عنوان یک بخش جدی و استراتژیک تمویل کننده تروریسم و بوجود آورنده فساد گسترده در حکومتداری افغانستان نتوانستند، برخورد کنند.”

دولت افغانستان با حمایت نیروهای آمریکایی عملیات گسترده‌ای را زیر نام نصرت ۹۷ در سراسر افغانستان راه اندازی کرده است. آنها خوشبین اند که قطع شاهرگ حیاتی طالبان، یعنی نابودی مراکز تولید مواد مخدر، این گروه را تضعیف کند و یارای مقاومت را از آنها بگیرد.

اما این تنها طالبان نیستند که در تجارت و قاچاق مواد مخدر دست دارند. بسیاری جنگ افغانستان را جنگ تریاک نامیده و معقتدند که شماری از مقام‌های ارشد دولت افغانستان هم در این تجارت سهم دارند.

کارشناسان می‌گویند هر زمانی که منافع این طیف از افراد جامعه در معرض خطر قرار بگیرد، مبارزه با پدیده‌هایی مثل فساد و مواد مخدر راه به جای نمی‌برد.

با اینحال، باید منتظر ماند و دید پرواز جنگنده‌های ارتش آمریکا و افغانستان حرکت ماشین جنگی طالبان را در زمین کند می‌کند یا خیر.